Đọc hiểu văn bản
2.Vẻ đẹp của con người, cuộc sống miền Tây qua cảm nhận của người lính Tây Tiến
Trong đoạn thơ thứ 2, tác giả khám phá, khắc họa vẻ đẹp của thiên nhiên, con người và cuộc sống ở miền Tây Bắc. Cảm hứng lăng mạn và nét hào hoa của hồn thơ Quang Dũng đă được thể hiện rơ nhất qua những câu thơ này.
- Đêm liên hoan văn nghệ chắc chắn c̣n rất đơn sơ trong hoàn cảnh thời chiến giữa bộ đội Tây Tiến và đồng bào địa phương qua ng̣i bút Quang Dũng đă thành một dạ tiệc tưng bừng: Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa[…] Nhạc về Viêng Chăn xây hồn thơ. Nơi trú quân tạm thời thành “doanh trại” uy nghi, sang trọng, không gian núi rừng bừng sáng trong ánh lửa “đuốc hoa”. Trên nền khung cảnh lung linh ấy nổi bật h́nh ảnh người thiếu nữ miền Tây lộng lẫy trong áo xiêm ngày hội. Ánh mắt người lính Tây Tiến vừa ngỡ ngàng sung sướng vừa ngây ngất, đắm say khi quan sát vẻ t́nh tứ, quyến rũ mà kín đáo, duyên dáng của những nàng sơn nữ : Ḱa em xiêm áo tự bao giờ. Tiếng nhạc, điệu vũ của miền sơn cước cuốn hút họ, chắp cánh cho tâm hồn họ bay lờn…
-Không gian núi rừng, sông nước miền Tây thơ mộng hiện về trong nỗi nhớ với bao nhiêu kỷ niệm. Một hoàng hôn Châu Mộc, người đi trong chiều mà cũng đi trong màn sương hư ảo. Một triền sông hoang vắng, nguyên sơ, không có bóng người, chỉ thấy ngàn lau phấp phới trong gió. Một ḍng suối đẹp như tranh vẽ với dáng người thanh thoát, uyển chuyển trên con thuyền độc mộc và những đóa hoa rừng “đong đưa” như cũng biết làm duyên… Lối miêu tả tài hoa của Quang Dũng khiến thiên nhiên này trở nên sống động, có linh hồn, có tính cách (hồn lau néo bến bờ … hoa đong đưa…).
-Bức tranh thiên nhiên và cuộc sống giàu chất thơ đă phản chiếu thế giới tâm hồn phong phú, lăng mạn của người lính Tây Tiến. Trong gian khổ, hi sinh, họ vẫn nhạy cảm, tinh tế trước thiên nhiên; trừu mến, yêu thương, hào hoa khi quan sát, đón nhận vẻ đẹp của con người và cuộc sống. Từng kỷ niệm nơi đây được giữ ǵn, nâng niu trong nỗi nhớ – không chút phai mờ về khoảng cách của thời gian, không gian.
3.Bức tượng đài bi tráng về đoàn quân Tây Tiến
Đoạn thơ thứ ba là bức tượng đài bi tráng, lăng mạn về đoàn quân Tây Tiến.
-Quang Dũng đă không né tránh hiện thực khốc liệt của chiến tranh, của cuộc đời người lính Tây Tiến. Trên con đường hành quân gian khổ, nhiều chiến sĩ đă ngă xuống v́ dăi dầu trong đói rét, gió sương. Bệnh sốt rét hành hạ khiến cả đoàn người tiều tụy : tóc rụng, màu da thiếu xanh xao như lá cây rừng. Nhưng từ cong người họ vẫn ngời lên vẻ đẹp hào hùng, kiêu dũng : Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc […] Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm. Bất chấp vẻ ngoài xanh xao, tiều tụy, phong thái của người người lính Tây Tiến vẫn oai phong, dữ tợn như chúa sơn lâm. Ánh mắt dữ tợn khi đối diện với quân thù vẫn thể hiện khí thế tiến công, khí phách hiên ngang và tinh thần chiến đấu bảo vệ miền biên cương của Tổ quốc : Mắt trừng gửi mộng qua biên giới.
-Sâu thẳm trong tâm hồn họ, vẫn vẹn nguyên những khát vọng t́nh yêu, hạnh phúc (Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm). Câu thơ “lạ” nên từng mang đến nhiều lận đận, gian truân cho bài thơ và cả tác giả. Bởi v́ h́nh ảnh hiện về trong giấc mơ t́nh yêu ấy không phải là h́nh ảnh người phụ nữ tần tảo, một nắng hai sương với luống cày đất đỏ … ṃn chân bên cối gạo canh khuya (Hồng Nguyên) nơi làng quên đất mặn đồng chua, đất cày lên sỏi đá (Chính Hữu) mà lại là dáng kiều thơm của đất Tràng An thanh lịch. Nhưng đó mới là nỗi nhớ in đậm dấu ấn tâm hồn của những người lính trí thức ra đi từ 36 phố phường Hà Nội ! Họ mang theo trong trái tim h́nh ảnh thân thương nhất – Những thiếu nữ Hà Thành kiều diễm, sang trọng, thướt tha,…điều đó cũng chứng tỏ rằng, bấy nhiêu gian khổ, mất mát hi sinh đă không thể làm mất đi những cảm xúc mơ mộng, lăng mạn trong tâm hồn người lính Tây Tiến…
-Vẻ đẹp bi tráng, lăng mạn thấm đượm cả trong những câu thơ viết về cái chết (Rải rác biên cương mồ viễn xứ […] Sông Mă gầm lên khúc độc hành). H́nh ảnh những nấm mồ nhỏ nhoi giữa không gian mênh mông, vắng vẻ của chốn biên cương, miền viễn xứ đă tô đậm ấn tượng về những mất mát, hi sinh của người lính Tây Tiến. Những chiến sĩ ngă xuống nằm lại nơi núi rừng hiu quạnh, vĩnh viễn cách xa gia đ́nh, quê hương. Đồng đội chôn họ với manh chiếu hay tấm áo đă bạc màu v́ sương gió nhưng qua ng̣i bút lăng mạn của Quang Dũng đă thành tấm chiến bào sang trọng bọc lấy thi thể người đă khuất… Hiện thực đau thương, khắc nghiệt đă không gieo vào ḷng người sự yếu đuối, bi lụy mà được nâng lên bằng đôi cánh lăng mạn bay bổng. Hệ thống từ Hán Việt mang sắc thái trang trọng, thiêng liêng biến ḍng thơ đầu thành lời ngợi ca sự hi sinh cao cả của những con người quên ḿnh v́ nước. Tư thế lên đường quả quyết, mạnh mẽ “chiến trường đi” và khát vọng hiến dâng “đời xanh” cho Tổ quốc thể hiện vẻ đẹp hào hùng, lí tưởng. Lối nói giảm “anh về đất” làm vơi nỗi bi thương và khẳng định sự bất tử của người lính đă hi sinh. Linh hồn họ về với đất mẹ và sự trường tồn cùng sông núi. Trên hành tŕnh vào cơi bất tử, họ “đi một ḿnh” nhưng không lẻ loi, đơn độc. Đă có ḍng sông Mă tấu lên khúc nhạc bi hùng đưa tiễn họ…
4.Lời thề chiến đấu thiêng liêng.
Bốn ḍng thơ cuối là lời thề chiến đấu thiêng liêng của người lính Tây Tiến. Ra đi theo tiếng gọi non sông nên họ không cần nghĩ tới ngày trở lại. Bước chân những người lính mạnh mẽ, quả quyết trên con đường chiến đấu nhưng không vương vấn chút t́nh riêng (Đường lên thăm thẳm một chia phôi). Họ quyết tâm hoàn thành sứ mệnh mà Tổ quốc giao phó (Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi). Tâm hồn của những người đang sống và cả linh hồn những người hi sinh đều thuộc về dải biên cương này của đất nước. Họ sẽ không rời đội ngũ, không trở lại với gia đ́nh, quê hương chừng nào đất nước chưa sạch bóng quân thù. Cuộc đời họ đă dâng hiến trọn vẹn cho nhiệm vụ của đoàn quân Tây Tiến.
5Đặc sắc nghệ thuật.
Bài thơ Tây Tiến kết tinh những nét đặc sắc nhất trong thơ Quang Dũng.Cảm hứng lăng mạn của một hồn thơ hào hoa khiến h́nh tượng thiên nhiên Tây Bắc hiện lên với vẻ đẹp bí ẩn, đầy sức cuấn hút. Chất nhạc và chất hoa đan xen, ḥa quyện mang lại sức gợi lớn cho ngôn ngữ thơ. Vẻ đẹp của người lính Tây Tiến được khám phá, khắc họa bằng h́nh tượng nghệ thuật đậm chất bi tráng. Bút pháp lăng mạn và hiện thực kết hợp hài ḥa đến kỳ lạ khi tái hiện hiện thực cuộc sống và thế giới nội tâm của người lính Tây Tiến. Nét hào hùng, kiêu dũng và ḥa hoa, mơ mộng đă phản chiếu được bản chất tâm hồn của người lính tri thức Hà Nội thời kháng chiến. Đây là đóng góp độc đáo của Quang Dũng cho đề tài người lính nói riêng và cho thơ ca cách mạng nói chung.
Trở về
| Đến menu
