Phân tích 12 câu tiếp theo
-Cảm nhận Đất nước ở phương diện không gian địa lý, tư tưởng đất nước của nhân dân-
Tham khảo
"Những người vợ nhớ chồng còn góp cho đất nước những núi Vọng Phu
Cặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống Mái
Gót ngựa của Thành Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại
Chín mươi chín con voi góp mình dựng lên đất tổ hùng vương
Những con rồng nằm im góp dòng sông xanh thẳm
Người học trò nghèo góp cho nước mình núi Bút, non Nghiên
Con cóc, con gà quê hương cũng góp cho Hạ Long thành thắng cảnh
Những người dân nào đã góp tên Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm
Và ở đâu trên khắp ruộng đồng gò bãi
Chẳng mang một dáng hình, một ao ước, một lối sống ông cha
Ôi đất nước sau bốn nghìn năm đi đâu ta cũng thấy
Những cuộc đời đã hóa núi sông ta…"
Từ xưa đến nay, đất nước đã soi bóng vào biết bao nhêu sáng tác của các nhà văn nhà thơ: Xuân diệu đã viết về đất nước như một con tàu xé sóng ra khơi
"Tổ quốc tôi như một con tàu
Mũi thuyền xé sóng mũi Cà Mau"
Nhà thơ Chế Lan Viên cũng từng viết về đất nước đầy tự hào
"Tâm hồn tôi khi tổ quốc soi vào
Như ngàn núi trăm sông diễm lệ"
Nhưng có lẽ chưa có ai có cái nhìn bao quát và sâu rộng về đất nước như Nguyễn Khoa Điềm
1.4 câu đầu
Từ xưa đến nay, không gian địa lý vẫn được coi là yếu tố vật chất, cho nên nói đến phương diện này người ta thường nghĩ đến bàn tay cảy tạo hóa, còn ở đây Nguyễn Khoa Điềm đã mang đến một cái nhìn độc đáo mới mẻ
"Những người vợ nhớ chồng còn góp cho đất nước những núi Vọng Phu
Cặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống Mái
Gót ngựa của Thành Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại
Chín mươi chín con voi góp mình dựng lên đất tổ hùng vương"
Tác giả đã liệt kê những đại danh thắng cảnh nổi tiếng của đất nước nhưng không phải để ngợi ca thiên nhiên hào phóng mà hướng tới khẳng định công lao vĩ đại của nhân dân. Điệp từ "góp cho" biến mỗi câu thơ thành một lời khẳng định về những vai trò to lớn của con người nhỏ bé bình dị. chính họ bằng tình yêu và nỗi đau, nghị lực và sức sáng tạo của mình đã alfm nên linh hồn cho núi sông bờ cõi.
Đó là bao nhiêu thế hệ phụ nữ từng nhớ thương chờ đợi, từng chung thủy tha thiết đã góp cho đất nước những núi Vọng Phu. Bởi lẽ nếu không có tình yêu của họ thì núi mãi mãi chỉ là núi đá, vô tri vô giác chứ đâu phải là nhgf hòn Vọng Phu vòi vọi ngắm trông. Cũng như phải có nghĩa tình đằm thắm của những cặp vợ chồng yêu nhau thì mới có những đôi trống mái điểm tô cho không gian đất nước. Chính ánh mắt của những con người tràn đầy niềm tin vào hạnh phúc, vào sức mạnh của yêu thương đã phát hiện và góp cho đất nước những biểu tượng ngọt ngào kia.
Không chỉ thế trí tưởng tượng phong phú và tinh thần tự hào dân tộc còn sáng tạo nên những truyền thuyết cho từng mảnh đất trở nên thiêng liêng vô giá. Những ao hồ không còn là sản phẩm của tự nhiên mà đã in dấu vết chân ngựa của người anh hùng làng Gióng. Đó là chứng tích của những truyền thống bất khuất, khát vọng tự do.
Có thể nói rằng chính những con người bình dị "vô danh như cát", "Sống trong cát, chết vùi trong cát-Những trái tim như ngọc sáng ngời" (Tố Hữu) đã góp cho đất nước không phải những chiến công hiển hách mà bằng chính cuộc sống tâm hồn phong phú, bằng sự hi sinh thầm lặng của mình. Chính nhân dân qua bao thế hệ đã bằng xương máu của mình mà đặt tên cho hình sông thế núi, tạo nên một đất nước đằm thắm nghĩa tình thủy chung. Đất nước có khi hiện hình trong đau buồn với những núi Vọng Phu, đất nước đằm thắm nghĩa tình ở hòn Trống Mái , đất nước trỗi dậy thành những nét kì vĩ nơi gót ngựa thành gióng đi qua để lại…Từ điểm nhìn từ thiên nhiên kì thú, Nguyễn Khoa Điềm đã dạy cho ta cách "cảm" để yêu thêm vẻ đẹp của đất nước muôn đời .
2.4 câu tiếp
Công lao vĩ đại của người dân còn được phản chiếu qua mọi chiều không gian địa lý này
"Những con rồng nằm im góp dòng sông xanh thẳm
Người học trò nghèo góp cho nước mình núi Bút, non Nghiên
Con cóc, con gà quê hương cũng góp cho Hạ Long thành thắng cảnh
Những người dân nào đã góp tên Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm"
Không gian được mở rộng tới vô cùng vô tận và ở nơi nào nhà thơ cũng chỉ cho ta thấy bằng chứng về sức sáng tạo của nhân dân. Qua cái nhìn của họ, những dòng sông hóa thành nguồn sống bồi đắp nên bờ bãi ruộng đồng phì nhiêu. Đến những người hcoj trò nghèo cũng góp cho quê hương những núi Bút non Nghiên bằng ước mơ khát vọng của mình.
Đặc biệt Nguyễn Khoa Điềm liệt kê hàng loạt những đại danh mang sắc thái riêng của miền Nam để lần nữa khẳng định vai tò to lớn của nhân dân tên hành trình dựng nước giữ nước : Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm. Phải chăng đso là những người đầu tiên có công khai phá để đất đai hoang vu thành đồng ruộng xóm thôn. Có thể họ đã xa khuất từ bao giờ nhưng tên tuổi của họ đã làm nên linh hồn cho những miền quê ấy.
Những tầng tầng lớp lớp đại danh được bày biện trên trang giấy, chỉ thế thôi cũng đã tái hiện được một Việt Nam đẹp đẽ, dải đất "hình tia chớp" mà đi đâu ta cũng thấy biết bao nhiêu danh lam thắng cảnh. Bằng bút pháp liệt kê Nguyễn Khoa Điềm đã dẫn dắt người đọc đi khắp chiều dài đất nước từ Bắc xuống Nam, từ rừng xuống biển. Mọi nơi trên đất nước , từ tên đất, tên sông, tên núi, tên gò bãi…đều có sự góp phần của những người "không ai nhớ mặt đặt tên" những chính họ đã "gắn bó và san sẻ", đã "hóa thân cho dáng hình xứ sở", để tên người đã hóa thành tên của đất
3. 4 câu cuối
Từ hệ thống dẫn chứng đầy sức thuyết phục ấy, Nguyễn Khoa Điềm đã khái quát một chân lý
"Và ở đâu trên khắp ruộng đồng gò bãi
Chẳng mang một dáng hình, một ao ước, một lối sống ông cha
Ôi đất nước sau bốn nghìn năm đi đâu ta cũng thấy
Những cuộc đời đã hóa núi sông ta…"
Đoạn thơ có sự hòa quyện giữa chất tữ tình đằm thắm tha thiết và chất chính luận sắc sảo. nó không chỉ mang đến một cách nhìn độc đáo về núi sông rừng biển mà còn đánh thức trong tâm hồn mỗi con người tình yêu quê hương xứ sở, lòng biết ơn đối với ông cha bởi lẽ nơi nào cũng in đậm dấu ấn của mấy nghìn thế hệ đi trước . mỗi dòng sông con suối, mỗi dáng núi hay bờ bãi ruộng đồng đều có phần máu thịt của người xưa. Họ đã khai phá đất đai bằng đôi abfn aty cần mẫn. Họ đã mang tất cả tình yêu dồn cho đất đai sông núi để truyền lại cho các thế hệ sau không gian địa lý phong phú, đẹp đẽ này. Chính vì vậy mỗi tấc đất là thiêng liêng vô giá.
Chính nhân dân đã tạo đựng nên đất nước này, đã đặt tên đã ghi dấu ấn của cuộc đời mình lên mỗi ngọn núi, con sông, tấc đất. nhưng không phải cũng có thể lắng nghe và cảm hiểu được linh hồn của đất đá vô tri, không phải bất cứ ai cũng nhìn thất những bóng dáng cuộc đời của nhân dân trong hình sông thế núi. Vì thế vẻ đẹp của đoạn thơ được làm nên từ vẻ đẹp của một tâm hồn lịch lãm , sâu sắc của một thi sĩ nhìn đất nước bằng sự tải nghiệm, tấm tình sâu nặng đối với nhân dân vô danh
