Phân tích 9 câu cuối
-Cảm nhận đất nước về bề sâu văn hóa-

Tham khảo

"Đất nước của nhân dân, đất nước của ca dao thần thoại
Dạy anh biết yêu em từ thưở trong nôi
Biết quý công cầm vàng những ngày lặn lội
Biết trồng tre mà đợi ngày thành gậy
Đi trả thù không sợ dài lâu
Ôi những dòng sông bắt nước từ đâu
Mà khi về đất nước mình bắt lên câu hát
Người đến hát chèo đò vượt thác
Gợi trăm màu trên trăm dáng sông xuôi"


1.Câu đầu tiên
Tư tưởng đất nước của nhân dâncòn được tác giả khắc họa rõ nét trong đoạn thơ cuôi
"Đất nước của nhân dân, đất nước của ca dao thần thoại"
Dòng thơ đầu tiên được ngắt thành hai vế, mỗi vế là một lời khẳng định về bản sắc riêng của nước Việt. Đó là đất nước của nhân dân, do nhân dân tạo lập, gìn giữ. Đó cũng là nước Việt của ca dao thần thoại. không phải ngẫu nhiên tác giả nhắc tới 2 thể loại tiêu biểu nhất của văn học dân gian. Thần thoại thể hiện cuộc sống qua trí tưởng tượng bay bổng của nhân dân. Còn ca dao bộc lộ thế giới tâm hồn của nhân dân với tình yêu thương, với sự lãng mạn cùng với tinh thần lạc quan. Đó là những tác phẩm do nhân dân sáng tạo, lưu truyền và có khả năng phản chiếu tâm hồn, bản sắc dân tộc


2.4 câu tiếp
Cho nên Nguyễn Khoa Điềm đã mượn ý tứ của những câu ca dao quen thuộc để khám phá nhiều nắt đặc trưng trong tính cách, tâm hồn người Việt
" Dạy anh biết yêu em từ thưở trong nôi
Biết quý công cầm vàng những ngày lặn lội
Biết trồng tre mà đợi ngày thành gậy
Đi trả thù không sợ dài lâu"
Nhân dân dạy ta biết yêu thương lãng mạn, đắm say thủy chung với những câu ca
"Yêu em từ thưở trong nôi
Em nằm em khóc anh ngồi anh ru"
Đây là phát hiện mới của Nguyễn Khoa Điềm. Bởi lẽ từ xưa đến nay nói đến nhân dân ng ta thường nghĩ đến những phẩm chất cần cù chịu khó, bất khuất kiên cường. còn ở đây tác giả lại ngợi ca vẻ đẹp trẻ trung lãng mạn trong tình yêu, những mối tình từ thưở ấu thơ, từ thời "thanh mai trúc mã"
Nhân dân gìn giữ và truyền lại cho ta quan niệm sống đẹp đẽ, sâu sắc :"Biết quý công cầm vàng những ngày lặn lội". Nhà thơ đã mượn ý tứ câu ca dao "Cầm vàng mà lội qua sông - Vàng rơi không tiếc, tiếc công cầm vàng" để ngợi ca truyền thống trọng tình nghĩa của ông cha ta. Dẫu phải sống trong cuộc sống triền miên khó khăn, nhọc nhằn, thiếu thốn nhưng nhân dân vẫn đề cao tình nghĩa hơn của cải vật chất
Nói đến bản sắc riêng của tâm hồn dân tộc không thể không nói đến sự bền bỉ phi thường trong chiến đấu
"Biết trồng tre mà đợi ngày thành gậy
Đi trả thù không sợ dài lâu"
Hai câu thơ đã gợi lại biết bao cuộc kháng chiến giữ nước trường kì của nhân dân từ thưở lập nước, ông cha ta đã luôn phải đương đầu với nạn ngoại xâm. Cuộc chiến đấu giành độc lập tự do nào cũng kéo dài hàng chục năm, hàng trăm năm. Sau cả nghìn năm bắc thuộc nhân dân vẫn đứng lên giành chủ quyền, 10 năm chống Minh, 80 năm chống Pháp, 30 năm chống Pháp-Mĩ…thử hỏi nếu không có sự kiên trì bền bỉ và khát vọng tự do mãnh liệt, dân tộc bé nhỏ này làm sao có thể vượt qua bao nhiêu khó khăn gian khổ, mất mát hi sinh.


3.4 câu cuối
Từ niềm tự hào về nhân dân tác giả đã thể hiện niềm tin vào một tương lai tươi sáng, thanh bình cho đất nước
" Ôi những dòng sông bắt nước từ đâu
Mà khi về đất nước mình bắt lên câu hát
Người đến hát chèo đò vượt thác
Gợi trăm màu trên trăm dáng sông xuôi"
Nghệ thuật đối lập ở hai câu đầu cho thấy tâm hồn lãng mạn, yêu ca hát của người Việt. dòng sông trước khi vào nước mình chỉ đơn thuần là bắt nước còn khi vào đến nước mình thì dòng sông ấy bắt lên câu hát. Câu thơ gợi cho ta nhớ đến những điệu hò hùng tráng trên sông Mã, ca Huế ngọt ngào trên sông Hương và điệu hò kéo lưới mạnh mẽ ở miền trung, hay đờn ca tài tử tha thiết ở miền Nam. Sự tương phản giữa hai hình ảnh "chèo đò, kéo thuyền vượt thác" và "câu hát" đã ca ngợi tinh thần lạc quan bất diệt của dân tộc. cuộc sống dẫu còn nhiều khó khăn gian khổ nhưng nhân dân chưa bao giờ mất niềm tin và hi vọng. hình ảnh dòng sông bắt lên câu hát gợi "trăm màu" đã ẩn dụ cho một ngày mai tươi sáng cho quê hơng đất nước.